Halil Paşa (1857 - 1939)

Biyografi

Mekteb-i Fünûn-ı Harbiye-i Şâhâne’nin (Harp Okulu) kurucularından Tophane Müşîri Ferit Selim Paşa’nın oğlu olan Halil Paşa, 1869’da girdiği Mühendishâne-i Berrî-i Hümâyûn’u 1873’te bitirdi. Mülâzım-ı Sânî (teğmen) olarak Sultan Abdülaziz’in yaverliğini yaptı, padişah ona sarayda bir atölye hazırlatarak çalışmasını sağladı.

Halil Paşa, 1875’te Şeker Ahmet Paşa’nın açtığı ikinci sergiye katıldı. 1880’de Paris’e giderek École Nationale Supérieure des Beaux-Arts’da Jean Leon-Gérôme (1824-1904) ve Gustave-Claude-Étienne Courtois (1852-1923) atölyesinde çalıştı, 1888’de İstanbul’a döndü. Aynı yıl Paris Sergisi’ne kabul edilen eseriyle madalya aldı.

Ressam; Kuleli Askerî İdadisi ve Askerî Tıbbiye İdadisi’nde öğretmenlik yaptı. 1900’de Paris’te düzenlenen Salon des Artistes Français’de Madame X’in Portresi adlı yapıtıyla bronz, 1906’da Viyana’da düzenlenen sergide altın madalya aldı. Halil Paşa, 1918 Şişli Atölyesi ve Viyana Sergisi’ne katıldı, 1905’te Umumî Müze müdür yardımcılığı görevi sırasında 1906’da livâ (tuğgeneral) rütbesiyle Mekteb-i Harbiye’ye resim öğretmeni olarak atandı ve 1908’de emekliye ayrıldı.

Osmanlı Ressamlar Cemiyeti’nin kurucuları arasında yer alan Halil Paşa, 1917-1918’de Sanâyi-i Nefîse Mektebi’ne müdür oldu.

Sanata meraklı öğrencilere resim dersi veren Halil Paşa’nın öğrencileri arasında ilk kadın ressamlardan Müfide Kadri de bulunmaktaydı. I. Dünya Savaşı’nın başlamasıyla Paris’ten ülkeye dönen Osmanlı İzlenimcileri, Halil Paşa’nın müdürlüğünde Sanâyi-i Nefîse Mekteb-i Âlisi kadrolarına girerek eğitimde akademik izlenimcilik sürecini başlattılar.

1920’li yıllarda Mısır Hidiv ailesinden Abbas Halim Paşa’nın daveti üzerine Mısır’a gitti. Bir süre kaldığı Mısır’ın parlak güneşini ve manzaralarını resmine yansıttı.

Paris’teki eğitimi sonrasında klasik ve realist etkili resimler yapan Halil Paşa, dönüşünde ölü doğa ve portrelere ağırlık verdi, daha sonra açık havaya yöneldi; Boğaziçi kıyılarını, güzelliklerini resmettiği, yalılar, kayıklar, deniz devinimleri, sulardaki yansımalarla belirginleşen izlenimci etkiler taşıyan manzaralara yöneldi.

Halil Paşa, fırça ve renk kullanımıyla değişen ışık etkilerini resimsel bir sorun olarak ele aldı. Adnan Turani’ye göre Halil Paşa, “desenle fırça yazısını birleştiren, primitif manzara geleneğinden uzaklaşarak Barbizon Okulu’nda görülen doğa sevgisi ile izlenimciliği karıştıran ilk Osmanlı ressamı”dır.

İzmir Resim ve Heykel Müzesi ve Galerisi'ndeki Eserleri

İR-0079, Sokak İçi,

İR-0089, Kayıklar (Kuşdili Deresi),

İR-0119, Kayıklar (Boğaziçi'nden),

İR-0191, Manzara,

İR-0310, Boğazdan Yalılar,

İR-0311, Boğazda Yalılar,