Sanatçının Çengelköy’den Beylerbeyi’ne doğru uzanan sahil şeridinde yer alan Boğaziçi yalılarını defalarca aynı yerden, kendi yalısının bahçesinden, Kuleleriyle tanınan Mabeynci Faik Bey Yalısı istikametinde bakarak resimlediğini kanıtlamaktadır. Halil paşanın Empresyonist sanatçılar gibi aynı manzaraya aynı yerden bakarak, farlı saatlerde ve mevsimlerde değişimlerini belirleyen atmosfer resmi yaptığını görebiliriz. Kullanılan renkler de Empresyonistlerin yenilik bulgusu olan Newton kuramının prizmadan kırılan beyaz ışığın yedi renge ayrışmasından ortaya çıkan tayf renleridir. Buhar, duman, sis gibi, görsel algıya derinliler kazandıran buğulu ortamlar yaratan Empresyonist beğeniyi Halil Paşa da resimlerinde kullanmaktadır. Vapur Dumanının sahile dağılan ve görüntüyü bir tül gibi kapatan görselliğini Halil Paşa da resimlerine aktarmaktadır. Deniz yüzeyinin hafif kıpırtıları arasına dağılan kıpırtıların içine dağılan lekeler, Halil Paşa’nın, Monet’in Nilüfer Bahçesinin resimlerine defalarca baktığını ve kırılma ve yansıma kuramını çözümlediğini fark ederiz.
Çerçeve Tanımı: Sarı yaldız renkli, kenarları bitki motifli, iç tarafı oluklu çerçeve yüzeyinde çizgili düz süslemeler, kenarlarda köşelerde birleşmiş soyut bitki motifleri görülmektedir. İç ince paspartu düz yaldız boya ile boyanmıştır.
Küratör: Zeynep YASA YAMAN
Paris’teki eğitimi sonrasında klasik ve realist etkili resimler yapan Halil Paşa, dönüşünde ölüdoğa ve portrelere ağırlık verdi, daha sonra açık havaya yönelerek Boğaziçi kıyılarını, güzelliklerini resmettiği, yalılar, kayıklar, deniz devinimleri, sulardaki yansımalarla belirginleşen izlenimci etkiler taşıyan manzaralara yöneldi. Halil Paşa, fırça ve renk kullanımıyla değişen ışık etkilerini resimsel bir sorun olarak ele aldı. Adnan Turani’ye göre Halil Paşa, desenle fırça yazısını birleştiren, primitif manzara geleneğinden uzaklaşarak Barbizon Okulu’nda görülen doğa sevgisi ile izlenimciliği karıştıran ilk Osmanlı ressamıdır.
Kaynakça: Z. Yasa-Yaman, (Ed.), İmparatorluk’tan Cumhuriyet’e Sanat, Ankara Resim ve Heykel Müzesi, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2012, s.114.
