1. Devlet Resim ve Heykel Yarışması Sergisi Kataloğu

İlk Devlet Resim ve Heykel Sergisi, 1939 yılında, Devletin resim ve heykel etkinliği, Devlet Sergisi adı ile, bugün Opera ve Bale Genel Müdürlüğü ve Büyük Tiyatro olarak faaliyet gösteren, ve Sergievi olarak tasarlanan binasında açılmıştır ve Cumhuriyet Dönemi'nin görsel sanatlar alanındaki en büyük etkinliği olmuştur. 

I. Devlet Resim ve Heykel Sergisi, o zamana değin çalışmalarını farklı grup ve birlik etkinlikleri altında sürdüren sanatçıları bir arada toplayarak ülkenin sanatsal birikimini sergilemeyi de amaçlamıştır. Müstakil Ressamlar ve Heykeltıraşlar Birliği, d Grubu, Güzel Sanatlar Birliği ile hiçbir grup ya da birlikle bağlantısı olmayan sanatçıların yapıtlarının bir arada gösterildiği ilk sergi, ülkenin o güne kadarki sanatsal potansiyeli, yeni sanat akımları ve yaklaşımları hakkında bilgi edinmemizi sağlamıştır ( Dıranas, 1939: 131; Tansuğ, 1986: 216; Yasa Yaman, 1992:153; Aslan, 1993: 69; Giray, 1997: 418). 

I. Devlet Resim ve Heykel Sergisi'nde 270 resim ve 10 heykel olmak üzere 280 eser yer almıştır (Anonim, 1939aa). Dönemin önemli sanatçı birliklerini barındıran bu sergi; izlenimci, ekspresyonist ve bir anlamda kübist anlayıştaki birbirine karşıt grup ve birlikleri bir araya toplarken konuların daha çok, İstanbul ve Anadolu manzaralarında yoğunlaştığı, dönemin büyüklerinin portreleri ile natürmortlara da yer verildiği izlenmektedir. 

İlk sergi, Türk plastik sanatlar alanında önemli bir eleştiri ortamının doğmasına neden olmuştur. Bu sergi ile birlikte d Grubu, Müstakiller, Güzel Sanatlar Birliği arasındaki tavır ve anlayış farklılıkları gündeme gelmiş, modern klasik, eski-yeni, milli­ beynelmilel ekol, hümanizma gibi kavramlar çevresindeki tartışmalar sanat yaşamına girmiş ve uzunca bir süre tartışılmıştır. 

Devlet, yaptığı organizasyonu bir bütün olarak değerlendirmiş bu sebeple sergiye ait kapsamlı yazıların ve değerlendirmelerin yer aldığı Güzel Sanatlar Mecmuası adlı dergiyi yayınlayıp serginin açılışında hediye olarak davetlilere ücretsiz dağıtmıştır (Nabi,1939:245). 

I. Devlet Sergisi'nin, tam bir olgunluk ve aynı zaman da tarafsızlık sağlamayı başardığı; bu sebeple de Türk Resim Sanatı için yeni bir aşama olduğu düşünülmüştür (Nabi, 1939: 244). 

Katılan Sanatçılar ve Sergilenen Yapıtlar: 

RESİM

Ali Çelebi (Müstakil Ressamlar Birliğinden) 
1-Desen - (Renkli), 2-Beyazıt Kulesi
Arif Kaptan (D. grubundan) 
1-Atatürk, 2-Süleymaniye'den 3-Natürmort 4-Meriç, 5- Süleymaniye Karamürsel Fabrikası, 6-Karpuz Pazarı "Edirne". 
Ayetullah Sümer (Güzel Sanatlar Birliğinden) 
1-Portre, 2-Etüt, 3-Etüt, 4-Etüt, 5-Etüt.
Bedri Rahmi Eyüboğlu (D Grubundan) 
1-0rtaköy, 2-Dolmabahçe, 3-Salıpazarı Deniz hamamı.
Edip Hakkı Köseoğlu (Müstakil Ressamlar Birliğinden) 
1-Natürmort, 2-İsmet İnönü, 3-Anadolu kadını, 4-Hasan Ali Yücel
Elif Naci (D. Grubundan) 
1-Mutfak, 2-Portre, 3-Müze dahili, 4-Oda içi, 5-Dallar.
Ercüment Kalmık (Müstakiller Birliğinden) 
1-Portre, 2-Portre, 3-Manzara, 4-Manzara, 5-Manzara
Eren Eyüboğlu (D. Grubundan) 
1-Edirne'den bir sokak, 2-Edirne'den, 3-Salı pazarında deniz
Fahri Arkunlar (Müstakil Ressamlar Birliğinden) 
1-Manzara, 2-İllüstrasyon-(Desen)
Halil Dikmen (D. Grubundan) 
1-Etüt
İlhami Demirci (Müstakil Ressamlar Birliğinden) 
1-Adadan 
İsmail Hakkı Oygar (Müstakil Ressamlar Birliği) 
1-Natürmort, 2-Boğazdan manzara 
Kadri Atamal (Birlik ve Gruplar Harici) 
1-Bomba, 2-Manzara, 3-Manzara
Kemal Zeren (Müstakil Ressamlar Birliğinden) 
1-Adada Hıristos yolu 2-Adada Nizam, 3-Adada Tepeköy, Afyonda bir sokak, 4-Plaj.
Mahmud Cüda (Müstakil Ressamlar Birliğinden) 
1-Buda heykeli, 2-Zambaklar, 3-Papatyalar, 4-Bezelye çiçeği.
Muhtar (Birlik ve Gruplar Harici) 
1-Ayasofya Camii, 2-Boğazdan, 3-Topkapı'dan, 4-Çamlıca'dan.
Nusret Suman (Müstakil Ressamlar Birliğinden) 
1-Kroki, 2-Kroki, 3-Kroki, 4-Kroki.
Sabiha Rüştü Bozcalı (Müstakil Ressamlar Birliğinden) 
1-Portre, 2-Manzara, 3-Mısır'dan "Desen", 4-Paris'ten "Suluboya"
Saim Özeren (Müstakil Ressamlar Birliğinden) 
1-Natürmort.
Şefik Bursalı (Müstakil Ressamlar Birliğinden) 
1-Manzara, 2-Manzara, 3-Manzara, 4-Manzara, 5-Etüt, 6-Natürmort, 7-Konya'dan.
Zeki Faik İzer (D. Grubundan) 
1-Kompozisyon, 2-Natürmort, 3-Etüt, 4-Çiçekler, 5-Ağaçlar. 
Zeki Kocamemi (Müstakil Ressamlar Birliğinden) 
1-Natürmort, 2-Etüt 3-Natürmort, 4-Manzara, 5-Süleymaniye'den "Avlu kapısı", 6-Portre, 7-Annemin portresi 
Ziya Keseroğlu (Müstakil Ressamlar Birliğinden) 
1-Meyveler, 2-Natürmort.

Kaynakça: S. DOLMACI, 1939-1950 Yılları Arasında Devlet Resim ve Heykel Sergileri Yüksek Lisans Tezi, Ankara, Ekim 2006 https://arhm.ktb.gov.tr/repo/uploads/Academics/30122020105951-3a304137-7bec-41b6-b49f-25292ab3f1e8.pdf