40. Devlet Resim ve Heykel Yarışması Sergisi Kataloğu

40. Devlet Resim ve Heykel Yarışması Seçici Kurulu Gerekçeli Raporu:

“ 40. Devlet Resim ve Heykel Sergisi seçici kurulu, yeni yönetmeliğin getirdiği olanaklar doğrultusunda, her şeyden önce serginin geleneksel saygınlığından hareket etmeyi ve bu saygınlığa gölge düşürecek yanlışlardan kaçınmayı, temel ilke olarak benimsemiştir. Yönetmeliğin ikinci maddesi uyarınca, anlayış ve eğilim ayrımı gözetmeden değişik çevrelerin ve sanatçı kuşaklarının ürünü olan yapıtların seçim ve değerlendirme işleminde, nesnelliği gözden uzak tutmamakla beraber, çağdaş sanatımızın ileriye dönük, itici güç taşıyan yapıtlarına öncelik tanımayı da, bu temel ilkenin kaçınılmaz bir gereği saymıştır. Böyle bir çaba, bizi, ister istemez resmimizde ve heykelimizde özellikle son yıllarda etkinliğini duyurmakta olan özgünleşme, yenileşme eğilimlerini, bu sergi nedeniyle ön plana çıkarma amacına yöneltmiştir. Hangi tür ve eğilimde olursa olsun, her yapıtın kendi estetik mantığı içerisinde belli bir düzeyin ürünü olma niteliğini yansıtıp yansıtmadığı konusunda, açık oylama ve tartışma ilkesini titizlikle uygulamayı ve temel kavramlar üzerinde belli bir açıklığa ulaşmayı, en azından işin çağdaşlığı gereği bildik. Böylece yapıtlara ilişkin şu ya da bu yöndeki kuşku ve değerlendirmeler, üyelerin görüşleri doğrultusunda somut bir görünüme ulaşmış oldu. Sanat ortamımıza değer ölçüsü getirmeyi, en başarılı sanatçılarımıza ödül vermeyi ve onların verimini arttırmayı amaçlayan geniş kapsamlı bir sergi açısından, böyle bir tartışma ve karşılıklı görüşmenin sağlayacağı yararlar, kuşkusuz önemliydi. Üç büyük kentimizden ve Anadolu'nun uzak köşelerinden değerlendirilmek üzere sergiye gönderilen yapıtlar, ilk elde serginin bu geniş kapsamına uygun düşecek sayısal bir çokluğu yansıtmaktaydı. Seçici kurul olarak, İstanbul'dan katılan 128 yapıt arasından 53 resim ve 5 heykeli, Ankara'dan katılan 230 yapıt arasından 55 resim ve 6 heykeli, İzmir'den katılan 33 yapıt arasından da 5 resmi, yukarıda belirtilen ilke doğrultusunda sergilenmeye değer bulduk. Böylece çalışmamızın ilk aşamasında toplam 95 resim ve 11 heykelle, devlet sergisinin çatısı belirlenmiş oluyordu. Bu eleme, seçici kurulumuzun İstanbul ve Ankara'daki çalışmalarıyla ikişer aşamada gerçekleşti. Böyle bir yol izlemekle gözden kaçabilecek eksikliklerin ya da aksamaların önüne geçmeye özen gösterdik. Yeni yönetmeliğin ışığı altında, 40. Devlet Resim ve Heykel Sergisi, niceliksel bir kabarıklıktan çok, niteliksel bir tutarlığı hedef almalıydı. Böyle bir görüş, en azından devlet sergisinin adından gelen bir saygınlığın işareti olabilirdi. Kanımızca, devlet sergisinde yapıtıyla temsil edilen bir sanatçı olmak, bu temsilin gerektirdiği üstün niteliğin ve değer ölçüsünün bir simgesi anlamını taşımaktadır. Bu ilkeden hareketle, seçimi, bir sanat yapıtının taşıyacağı tüm nitelikler açısından doğru ve tutarlı bir tabana oturtmaya çalıştık. Sergilenmeye değer yapıtları saptarken, doğrudan doğruya yapıtın kendisi üzerinde oybirliği sağlamaya, tercihi ya da elemeyi gerektirebilecek tüm yan nedenleri ikinci planda değerlendirmeye özen gösterdik. Yönetmelik ”hors concours" olabilme ayrıcalığına son verdiğine ve seçici kurulu doğrudan doğruya yapıtın kendisiyle karşı karşıya bıraktığına göre, sergilenmeye değer görülecek yapıtların seçimi de yapıtın kendisi doğrultusunda bir anlam taşıyabilirdi.

Serginin genel görünüşünden de izlenebileceği gibi, özellikle genç kuşak sanatçıları, kendilerini çevreden ve yaşamdan soyutlamama güdüsüne belli pay ayırmakta birleşmektedirler. Basit ve kolay çözümler, görsel dinamikle bağdaşmayan öneriler ve kişisel katkının dışında kalan eğilimler kabul görmemektedir. Bu gelişmeyi, çağdaş sanatımız açısından olumlu bir aşama olarak değerlendirmekteyiz. Orta kuşak sanatçılarının da bu tür bir gelişmeye, kendi doğrultularında katıldıkları söylenebilir. Resmimizin ve heykelimizin yaşayan eski kuşak sanatçılarından önemli bir bölümünü, izleyicinin bu sergi kapsamı içinde görme isteği doğaldır. Ancak sergiye katılma doğrultusundaki çabaların, daha çok genç ve orta kuşak sanatçılarından geldiğini belirtmeliyiz.

Serginin satın almaya ve ödüllendirmeye ilişkin aşamasında, yönetmeliğin sanatçıya tanıdığı tüm hakların üst düzeyde ve gerektiği biçimde değerlendirilmesine özen gösterilmiştir. Yönetmeliğin 21. maddesinin b fıkrasına göre, beş ya da daha yukarı oy alan yapıtlar Kültür Bakanlığı'nca satın alınmaktadır. Ancak gene aynı madde, satın almak için harcanacak ödeneğin, ödüller tutarının iki katını geçmeyeceğini de öngörmektedir. Seçici Kurul olarak satın almaya değimli gördüğümüz yapıtlarda belli bir sınırlamaya gitmektense, 24. maddenin tanıdığı olanaklar doğrultusunda, sanatçıya yapıtının arkasında yazılı fiyattan gerektiği ölçüde daha aşağı fiyatlar önermeyi ve böylece devletin sanatçıya sağladığı ödeneği, olabildiğince çok sanatçı arasında paylaştırmayı uygun gördük. Bu tür zorunlu ve gerekli bir uygulamanın, sanatçı tarafından önerilen fiyata saygısızlık anlamı taşımaması için de, indirimi akla yakın ölçüler içinde tutmaya ve sonucu oylamayla saptamaya özen gösterdik.

Resim ve heykel dallarında sergiye giren yapıtların tümü üzerinden tutarlı bir ödüllendirme yapabilmek, serginin en başarılı yapıtlarını seçebilmek için gene açık tartışma ilkesinden hareket ettik. Her üye, ödüle değer gördüğü yapıtları, yönetmeliğin ilgili maddesi uyarınca aday gösterdi.

Açık oylama ve tartışma sırasında, yönetmeliğin gene aynı maddesi (22, a) uyarınca, adayların o yıl içindeki çalışmaları, verimleri de göz önünde bulunduruldu. Adayların topladıkları oy sırasına göre sonuç saptandı ve tutanağa geçirildi. Ödül için aday gösterilen başarılı yapıtların çokluğu, bunlar arasından bir seçim yapma konusunda birtakım olağan güçlükler doğurmadı değil. Yapıtlarda aranması gereken koşulların yanı sıra, özgünleşme aşamasının verimli bir dönemini yaşamakta olan günümüz Türk resmi ve heykeli açısından, özgünlüğün kaynaklandığı görüş ve beğeni nitelikleri, seçici kurulumuzun göz önünde tuttuğu başlıca ölçülerden biri oldu."

40. Devlet Resim ve Heykel Yarışması Sonuçları: