Giritli Hüseyin’in, Yıldız Camii ve Yıldız Sarayı Büyük Mâbeyn Köşkü adlı resmi Yıldız Saray Kompleksinin yapıldığı dönemdeki görünümünü belgelemektedir. Ön plandaki büyük havuzun sağ tarafında Yıldız Camii, arka planda ise Yıldız Sarayının giriş kapısı ve hemen solunda ise Mâbeyn Binası yer almaktadır. Türk resim sanatı tarihi içinde Yıldız Sarayı ve Kâğıthane Kasırları resimleri özel bir yere sahiptir. Bu nedenle Giritli Hüseyin’in Ankara Resim ve Heykel Müzesi Koleksiyonu’nda yer alan, Yıldız Camii ve Yıldız Sarayı Büyük Mâbeyn Köşkü adlı resmi, müzenin koleksiyonun önemli eserleri arasında döneminin başyapıtıdır. Aynı zaman dilimi içinde; Şehzadebaşı ve Kâğıthane resimlerinin ve çok sayıda Yıldız Sarayı görünümünün resimlenmesi, ortak bir amacın varlığını belirlemektedir. Özellikle resimlerin benzer boyutlarında olmaları, ortak bir atölye çalışmasında yapıldıklarını düşündürür.
Dikkatle bakıldığında kullanılan renkler ve tonları benzerdir. Koyu yeşiller arasına dağılan ışıklı sarılarla aydınlatılmış yüzeyler, mavi gökyüzü üzerinde uçuşan turuncu-pembe kümelenmiş bulutlar, ayna gibi parlayan koyu mavi-yeşil havuzlar, toprak rengini canlı kılan turuncular bütün tuvallerde adeta bir tek sanatçının paletinde karılmış ortak renkler olarak dikkati çeker.
Resimlerin kompozisyon düzenleri de yine aynı sanatçının elinden çıkmışçasına benzerlikler göstermektedir. 19. yüzyılın sonunda yapılan bu resimlerin aynı atölyede ve fotoğraf karşısında yapılmış oldukları gerçeği araştırmacı yazarlar tarafından da saptanmıştır. Siyah beyaz fotoğraflar karşısında ressamlar desen çalışmalarının ardından yağlıboya aşamasına geçtiklerinde, renk uygulamaları için mekânlarla ilgili çalışmalara gereksinim duymuş olmalıdırlar. Bu resimler, bir atölyeye ısmarlanmış olan Yıldız Sarayı resimleri olmalıdırlar. Ismarlanma amaçları da konu başlığı ile açıklanabilir. Yapılan resimlerin tamamının manzara resmi olması, bunların ortak bir görüşü paylaşması, teknik ve uygulamada bir sanatçının elinden çıkmış kadar benzerliklerin bulunması ve önemlisi aynı boya dokusu ve renk değerlerini taşıyan paletleri kullanmaları, özel olarak düzenlenen ve denetlenen bir atölyede çalış/ tırıl/an ressamların, bu atölyenin lokal atmosferi içinde fotoğraflara bakarak resimler ürettiğini kanıtlamaktadır. Bu bağlamda, Yıldız Sarayı yapı topluluğu içinde bulunan Sanayi-i Nefise (Güzel Sanatlar) Binasının içinde; yan yana sıralanmış bölümler arasında tavanında sütun başlığı, pergel, cetvel ve palet fırça resimlerinin bezeli olduğu mekânın bir resim atölyesi olarak düşünülmesi de kaçınılmaz olacaktır. Büyük bir olasılıkla bu sanatçılar saray için üretecekleri yapıtları, doğrudan Yıldız Sarayı’nın içinde, bu bahçenin havasını soluyarak toprağını, doğasını tanıyarak ve fotoğraflarına bakarak, göremedikleri ayrıntıları pekiştirerek resimlemiş olmalıdırlar. Giritli Hüseyin’in Yıldız Camii ve Büyük Mâbeyn Köşkü bu dönemde Darüşşafakalı Ressamlara yaptırılan eserler arasında yer almaktadır.
Çerçeve Tanımı: Sarı yaldız varaklı, bitkisel motifli kabartma süslemelerin yer aldığı ahşap çerçevelidir.
