Ülkemizdeki özgün baskı resim sanatının en önemli temsilcilerinden biri olan Mustafa Aslıer, 1926’da Kırcaali- Bulgaristan’da doğdu.¹1949 yılında Gazi Eğitim Enstitüsü̈ Resim Bölümünden mezun olan Mustafa Aslıer, öğrenciliği sırasında Malik Aksel, Refik Epikman, Şinasi Barutçu, Hayrullah Örs, Hakkı İzzet gibi hocalardan dersler aldı. 1953 yılında Milli Eğitim Bakanlığının açtığı yarışma sınavını kazanarak uzmanlık eğitimi için, Almanya’ya grafik öğrenimine gönderildi. İlk yıl Münih Üniversitesi’nde Almanca öğreniminin yanı sıra, Münih Grafik Akademisi’nde Prof. Joseph Kaufer’in tipografi derslerine de devam etti. Daha sonra 1954 yılında Stuttgart Grafik Sanatlar Yüksek Okulu’na geçti. 1958 yılında Stuttgart Akademisi ve mezun olduğu okulun düzenlediği baskı sanatı ile ilgili seminer, kurs ve çalışma gruplarına katılan Aslıer, 1958 yılında tekrar yurda döndü.²
1957’den sonra Avrupa müzelerinde inceleme ve araştırmalarda bulundu. Türkiye’ye dönünce resimleriyle kısa sürede tanındı. Tatbiki Güzel Sanatlar Yüksekokulu (Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi) Grafik Bölümü başkanlığı ve okul yöneticiliği görevlerini bir arada yürüttü. Mustafa Aslıer, özgün baskı resimleri ile ilk kişisel sergisini, 1957’de Stuttgart’ta Senatore Galerisi’nde, 1959’da Viyana Devlet Galerisi’nde ve İstanbul’da açtı. Bu sergiler ülkemizde özgün baskı sanatının ilk sergileri olması acısından önemlidir.³
1960 yılında 21. Devlet Resim ve Heykel Sergisi’ne seçilen üçyüzsekiz resimden sadece ikisi baskı resimdir ve bu resimler de Mustafa Aslıer’le Nevide Gökaydın’a aittir.⁴ 1974 yılında “50. Yıl Cumhuriyet Sergisi Başarı Ödülü” ve Devlet Resim Heykel Sergisi Ödülü’nün de aralarında bulunduğu dört ödülün sahibidir.⁵
Kendi adına bir atölye kurup geliştirdi ve öğretim üyesi olarak çalıştığı okulun baskı resim atölyesini, bir kaynak atölyeye dönüştürerek, özellikle genç kuşak sanatçıları arasında özgün baskının yayılıp benimsenmesine büyük katkıda bulundu. Tatbiki Güzel Sanatlar Akademisi’nin Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi’ne dönüştürülmesiyle (1985), profesör unvanı alarak, dekanlığa seçildi. Avustralya dışında, dünyanın dört kıtasında düzenlenen Uluslararası Özgün baskıresim Jürili Sergilerine çağrılı olarak katıldı. Aslıer’in; İstanbul, Ankara ve İzmir Resim Heykel Müzeleri’nde eserleri bulunmaktadır. Yurt dışında ise New York Üniversitesi, Varşova, Bükreş, Üsküp, Mannheim, Leverkusen, Norstadt müzelerinde eserleri yer almaktadır.⁶
Mustafa Aslıer, Almanya’daki eğitim döneminde gördüğü çalışmalardan, müze ve sergilerdeki salt soyut ve soyutlama ağırlıklı doğal şekil yorumlamalarından etkilenmiştir. O zamana kadar gerçekçi bir biçimde resimlemeye çalıştığı insan figürlerini, daha yalın biçimlere dönüştürmeye yönelmiş ve bir süre biçimleri yalnızca siyah-beyaz lekelerle vermeye çalışmıştır. Tahta baskı (Ağaç Baskı/Wood-cut) tekniğinin sağladığı olanaklar, Aslıer’e bu açıdan fırsat yaratmıştır. Tematik kaygı, Anadolu yöresel motiflerinin tema-kompozisyon bağlamında yoğun kullanımı, figür hiyerarşisine verilen önem, ana, çocuk, aile kavramlarına yoğun vurgu, resim yüzeyinin geometrik ve motifsel kaygılarla bölünmesi ve genel tavırla Aslıer’in sanatında insan ve insanın halleri vazgeçemediği konular olmuştur. Mustafa Aslıer, 2015 yılında vefatına kadar çalışmalarını kendi atölyesinde sürdürmüştür.⁷
Ankara Resim ve Heykel Müzesi'ndeki Eserleri
R-1515- Nizam'ın Ailesi,
R-1719-
B-0046-1981,
B-0050-Eser Adı Bilinmemektedir,
B-0057-Geride Kalanlar,
B-0088-Kalkan-1968,
B-0119-İki Figür-1986,
B-0126-Sıla Halısı – 1982,
B-0130-Folklor-1987,
B-0135-Sen Varsan-1970,
B-0148-Anne 1970,
B-0149-Mebrure 1981,
B-0175-Halil ve Mebrure,
B-0183-Ana ve Çocuk 1989,
B-0203-İnsanlar,
B- 0244-Aile -1962,
İzmir Resim ve Heykel Müzesi ve Galerisi'ndeki Eserleri
İB-0008, Ben,
İB-0012, Sen Varsan
Erzurum Resim Heykel Müzesi ve Galerisi'ndeki Eserleri
Sr-84, Bu Tepe,
Sr-85, Sanatçı-Filozof
Yurtdışındaki Özel Sergileri
1958 Galerie Senatore Stuttgart / Almanya
1959 Viyana Devlet Galerisi / Avusturya
1972 Galeri Afitap, Tahran / İran
1972 Lahor, İslamabad, Peşaver, Karaşi / Pakistan
1986 Münster Devlet Galerisi / Almanya
Yurtiçindeki Özel Sergileri
1959, 1961, 1963, 1964 Beyoğlu Şehir Galerisi / İstanbul
1960, 1962, 1965 İstanbul Türk-Alman Kültür Merkezi Galerileri
1961 Tekirdağ, Kırklareli, Gelibolu Halk Eğitim Merkezi
1971 Taksim Sanat Galerisi / İstanbul
1979 Halkkoop. Güzel Sanatlar Galerisi / İstanbul
1981 Tiglat Sanat Galerisi / İstanbul
1982 Ihlara Oteli, Niğde / Aksaray
1982 Akbank Osmanbey Sanat Galerisi / İstanbul
1987 Anadolu Üniversitesi Galerisi / Eskişehir
1988 Nur-Art Sanat Galerisi / İstanbul
1991 Garanti Sanat Galerisi / İstanbul
1991 Emlak Bank Sanat Galerisi / Ankara
1992 Artium Sanat Galerisi / Ankara
1992 Falez Hotel Galerisi / Antalya
1993 Emlak Bank Sanat Galerisi / İstanbul
1994 Kibele Sanat Galerisi / Eskişehir
Ulusal Karma Sergiler
1959-1983 Devlet Resim ve Heykel Sergileri
1962 Çağdaş Türk Sanat Sergisi Paris, Brüksel, Berlin, Viyana, Roma
1965 Türk Grafik Sanatlar Sergisi Bükreş, Prag, Helsinki, Varşova, Cezayir, Moskova
1966 Türkiye, İran, Pakistan, Karma Sergisi Tahran, İran
1966 Çağdaş Türk Sanatı Sergisi, Minnesota, Newyork, USA
1972 Çağdaş Türk Özgün Baskıresim Sergisi (Serginin yetkili seçicisi ve yöneticisi olarak) Almanya, Yugoslavya, Polonya
1978-1983 İstanbul Sanatçıları Sergisi, İstanbul, Ankara
1983-1986 Güzel Sanatlar Fakültesi Öğretim Elemanları Sergileri, İstanbul, Ankara, İzmir, Eskişehir, Kayseri, Malatya
1986 TBMM Türk Plastik Sanatçıları Sergisi
1988 Bilim Sanatevi, İstanbul
1994 Türk Özgün Baskıresim Sanatı, İstanbul Capitol Art Gallery
Uluslararası Sergiler
1960 Paris Bienali (Türkiye adına)
1961 Lubljana (Yugoslavya) Uluslararası Gravür Sanatı Sergisi
1962 Bianco e Nero Uluslararası Gravür Sergisi, Lugano, İsviçre
1967 Sao Paulo Bienali (Türkiye adına)
1969 Uluslararası Tahta Gravür Sergisi, Carpi, İtalya
1971 Uluslararası Özgün Baskıresim Sergisi, Epinal, Fransa
1971 Uluslararası Tahta Gravür Sergisi, Bologna, İtalya
1972 Uluslararası Tahta Gravür Sergisi, Milano, İtalya
1972-1973 Uluslararası Özgün Baskıresim Sergisi, Tokyo, Japonya
1973 Uluslararası Özgün Baskıresim Sergisi, Ravenna, İtalya
1974 Frechen, Almanya Uluslararası Özgün Baskıresim Sergisi
1974 Seul, Kore Uluslararası Özgün Baskıresim Sergisi
1975 Epinal, Fransa Uluslararası Özgün Baskıresim Sergisi
1976 Fredriksstad, Norveç Uluslararası Özgün Baskıresim Sergisi
1978 Leverkusen, Almanya Uluslararası Özgün Baskıresim Sergisi
1978 Fredriksstad, Norveç Uluslararası Özgün Baskıresim Sergisi
1978 Frechen, Almanya Uluslararası Özgün Baskıresim Sergisi
1982 Fredriksstad, Norveç Uluslararası Özgün Baskıresim Sergisi
1986 Hindistan, Yeni Delhi Uluslararası Resim Sergisi
1986 Finlandiya, Helsinki Uluslararası Resim Sergisi
1987 Münster, 1989 Ahlen Türk Sanatçıları Karma Sergileri
1991 7. Hindistan Trienal Uluslararası Resim Sergisi
1993 İsveç Uluslararası Sanat Fuarı
1994 Tokyo Uluslararası Sanat Fuarı
Ödüller
1947 Halkevleri Genel Merkezi Genç Sanatçı Ödülü
1969 Ugo Carpi Uluslararası Sergisinden Bronz Madalya (İtalya)
1973 TC. Cumhuriyet Ödülü
1974 TC. Devlet Sanat Ödülü
Yayımlanmış Sanat Kitapları
1957 Psichologische Eignungs - Untersuchungen (Almanca, Araştırma 70 sayfa)
1962 Mesleki Eğitimde Sistem Değişikliği (62 sayfa)
1980 Varolmayana Biçim Vermek (100 sayfa)
1983 Grafik Sanatlar Tarihi ve Yorumlar (112 sayfa) (Her iki kitap Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Yayını)
1986 Türkiye'de Özgün Baskı Resim Sanatı (Türkçe, İngilizce, Fransızca, Almanca) Tiglat, Çağdaş Türk Sanatı, IV. Cilt
1987 Resim I, (MEB orta öğretim için ders kitabı)
Yayımlanmış Makaleleri
Eğ. Milli Komisyonu Raporu ve Mesleki Öğretim (Mesleki ve Öğretim Dergisi, Ocak 1961)
Matbaacılıkta Elektronik Makinalar ve Otomatizasyon (Mesleki ve Öğretim Dergisi, Mart 1963)
Çocuk Kitaplarının Tasarımı (Yeni İnsan Dergisi, Şubat 1966)
Soylu Sanatın Sınırları (Yeni İnsan Dergisi, Mart 1966)
Soylu Biçim ve Kişilik (Yeni İnsan Dergisi, Eylül 1966)
Yapmak, Görmek, Söylemek (Yeni İnsan Dergisi, Ekim 1966)
Sanata Götüren Oyun (Yeni İnsan Dergisi, Kasım 1966)
Yaratıcı Şekillendirme Bilinci (Türkiyemiz Dergisi, Haziran 1971)
Dizaynın Oluşumu (Yapı Dergisi, Ağustos 1973)
Çağdaş ve Özgün (Yapı Dergisi, Ekim 1973)
1972'de Türk Gravür Sanatı (Kültür ve Sanat Dergisi, Haziran1973)
Cumhuriyetimizin 50. yılında Türk Dizaynı (Kültür ve Sanat Dergisi, Ekim 1973)
İstanbul'da 20 Heykel (Kültür ve Sanat Dergisi, Aralık 1974)
Modern Türk Resminin Eskiye Uzanan Kökleri (Türkiyemiz Dergisi, Haziran 1974)
Bedri Rahmi Eyüboğlu ve Türk Resmindeki Yeri (Türkiyemiz Dergisi, Haziran 1976)
Sanatçı ve Halk Sanatımız (Türkiyemiz Dergisi, Haziran 1979)
Geleneksel Halk Sanatı ve çağdaş Sanat (Sanat Çevresi Dergisi, Temmuz 1979)
Çağdaş Tasarımla El Sanatı İlişkileri (Ege Üniv. Semp. Yayınları, 1981)
Tasarımcı Eğitiminin Gereği ve Genel İlkeleri (İstanbul Tek. Üniv. Tasarlama, 1982)
Yaratma Ortamı ve Gençlik (Mimar Sinan Üniv. Yayını, 1985)
Son Yüzyılda Türkiye'de Özgün Baskıresim Sanatı (Hacettepe Üniversitesi Yayınları, 1985)
Sanat Eğitimi Programları ve Yöntemleri (Dokuz Eylül Üniv. Yayınları, 1985)
Türk Özgün Baskıresim Sanatında Tahta-Oyma Basma (Hacettepe Üniv. Yayınları, 1987)
Exotisch oer Europaeisch oder Weltkunst (Zeitschrif für Kültur Stuttgart - Institut für Auslands - beziebungen, 1988)
Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi DOBAG PROJESİ (Kültür ve Sanat Dergisi, Aralık 1988)
Grafik Sanatlar - Özgün Baskı Resim (Sandoz Bülteni I, 1989)
Grafik Tasarım (Sandoz Bülteni 3, 1989)
Dış Ülkelerde Verdiği Konferanslar
(Almanca) 1985 Federal Almanya, Münih, Nurnberg, Frankfurt, Giessen Konu: Geleneksel Türk Halıcılığı ve Marmara Üniversitesi DOBAG PROJESİ uygulamaları
1986 Federal Almanya Giessen, Münster, Oldenburg kentlerinde, İsviçre, Zürih Konu: Geleneksel Türk Halıcılığı ve Marmara Üniversitesi DOBAG PROJESİ uygulamaları
19 Mart 1987 Federal Almanya Münster Resim ve Heykel Müzesinde Konu: Çağdaş Türk Resim Sanatı
27 Ekim 1987 Stuttgart Dış İlişkiler Enstitüsü Konu: Türk Resim ve Heykel Sanatının Avrupa Sanatı ile etkileşimi
22 Ekim 1989 Ahlen (Federal Almanya) Konu: Çağdaş Türk Resim Sanatı
23 Ekim 1989 Kamen (Federal Almanya) Konu: Çağdaş Türk Resim Sanatı
Sanat Öğrenimi
1946-1949 Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü Resim-İş Bölümü
1953-1954 Münih Üniversitesi Grafik Sanatlar Akademisi'nde öğrenim
1953-1958 Devlet adına Almanya'da uzmanlık öğrenimi
1955-1958 Stuttgart Grafik Sanatlar Yüksekokulu'nda öğrenim ve diploma
Sanat Öğreticiliği
1950-1953 Matbaacılık Meslek Lisesi'nde Grafik Resim Öğretmeni
1958-1982 İstanbul Devlet Tatbiki Güzel Sanatlar Yüksekokulu, özgün baskıresim sanatı ve kitap tasarımı öğretim üyeliği, Temel Sanat, özgün baskıresim, kitap tasarımı
1982-1992 Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Grafik Anasanat Dalında öğretim üyeliği, Özgün baskıresim, yayın grafiği tasarımı, illüstrasyon, grafik sanatlar tarihi ⁸
¹ N. Arslan, Mustafa Aslıer, Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi, Cilt:1, İstanbul: Yem Yayını, 1997, s.152.
² Gazi Üniversitesi Resim- Heykel Müzesi Ustalarla Buluşma, 03-30 Aralık 2009 Resim-Heykel Sergisi Kataloğu, Ankara, 2009, s. 54.
³ K. Özsezgin- M. Aslıer, Başlangıcından Bugüne Çağdaş Türk Resim Sanatı Tarihi, Cilt:4, İstanbul: Tiglat Basımevi, 1989, s. 161.
⁴ H. Pekmezci, Baskıresim Sanatı ve Türk Baskıresim Sanatı Üzerine. Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi, Plastik Sanatlar Dergisi, 1993, Sayı:3, Ankara, s. 15.
⁵ Türkiye’de Baskıresme Bakmak, Kataloğu, Anadolu Üniversitesi Yayınları No:2413, Güzel Sanatlar Fakültesi Yayınları No:76, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Basımevi, 2011, s. 68.
⁶ M. Aslıer, Türkiye Cumhuriyeti ile Gelişen Bir Sanat Dalı. 75. Yıla Armağan Türk Plastik Sanatçıları, İstanbul: Bilim Sanat Galerisi, 1998, s.5
⁷ S. Şahin, Mustafa Aslıer'in Yüksek Baskı Resimleri Üzerine Bir Analiz, ulakbilge, 2019, Cilt 7, Sayı 32, (63-84), s. 83, Erişim Tarihi: 22.02.2021 https://www.ulakbilge.com/makale/pdf/1550306951.pdf
⁸ Mustafa Aslıer 1947-1997 Ellinci Sanat Yılı Sergisi (Emlak Sanat Galerisi 06-29 Mart 1997) Kataloğu, Emlak Bank Yayını, s. 39-40.
İstanbul Devlet Resim ve Heykel Müzesi
Kaynakça: Mustafa Aslıer 1947-1997 Ellinci Sanat Yılı Sergisi (Emlak Sanat Galerisi 06-29 Mart 1997) Kataloğu, Emlak Bank Yayını, s. 40.
Üsküp, Yugoslavya Modern Sanatlar Müzesi
Ben and Abby Gray Foundation, USA
Bükreş, Prag ve Cezayir müzeleri
Varşova Grafik Sanatlar Müzesi (2 afiş)
Offenbach Klinspor Kitap Müzesi (resimlenmiş bir kitap)
İtalya Ugo Carpi Tahta Gravür Müzesi
Norveç Fredriksstad Modern Resim Koleksiyonu
Kaynakça: Mustafa Aslıer 1947-1997 Ellinci Sanat Yılı Sergisi (Emlak Sanat Galerisi 06-29 Mart 1997) Kataloğu, Emlak Bank Yayını, s. 40.
Sevil Görür, Özgünbaskı Sanatında Figüratif Ele Alışlar (Aslıer, Türemen, Wunderlich), Sanatta Yeterlik (Danışman: Prof. Mustafa ASLIER), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 1995
Gülşah Dokuzlar Canpolat, Mustafa Aslıer’in Hayatı ve Özgün Baskıresme Katkıları, Yüksek Lisans Tezi (Danışman: Doç. Saime DÖNMEZER), Anadolu Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Eskişehir, 2012
Levent Tosun, Mustafa Aslıer ve Sanat Anlayışı, Yüksek Lisans Tezi (Danışman: Yrd. Doç. Dr. İbrahim DİNÇELİ), Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne, 2008
Tuba Modoğlu, Erzurum Resim ve Heykel Müzesi Koleksiyonundaki Eserler, Yüksek Lisans Tezi (Tez Yöneticisi: Yrd. Doç. Dr. İsmail TETİKÇİ), Atatürk Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Resim Anasanat Dalı, Erzurum, 2012, s. 51-53
Sema Boyancı, Türk Gravür Sanatının Tarihsel Gelişimi, Yüksek Lisans Tezi (Danışman: Doç. Dr. Gönül GÜLTEKİN), Gazi Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Uygulamalı Resim Eğitimi Ana Bilim Dalı, Ankara, 1994
Elif Kocaman Akgül, Cumhuriyet Döneminde Geleneksel Tarzda Çalışan Türk Ressamlar, Yüksek Lisans Tezi (Danışman: Prof. Dr. Tahsin HANCIOĞLU), Pamukkale Üniversitesi / Eğitim Bilimleri Enstitüsü / Güzel Sanatlar Eğitimi Anabilim Dalı, Denizli, 2014, s.125-129.
N. Arslan, Mustafa Aslıer, Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi, Cilt:1, İstanbul: Yem Yayını, 1997, s.152.
Gazi Üniversitesi Resim- Heykel Müzesi Ustalarla Buluşma, 03-30 Aralık 2009 Resim-Heykel Sergisi Kataloğu, Ankara, 2009, s. 54.
K. Özsezgin- M. Aslıer, Başlangıcından Bugüne Çağdaş Türk Resim Sanatı Tarihi, Cilt:4, İstanbul: Tiglat Basımevi, 1989, s. 161.
H. Pekmezci, Baskıresim Sanatı ve Türk Baskıresim Sanatı Üzerine. Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi, Plastik Sanatlar Dergisi, 1993, Sayı:3, Ankara, s. 15.
Türkiye’de Baskıresme Bakmak, Kataloğu, Anadolu Üniversitesi Yayınları No:2413, Güzel Sanatlar Fakültesi Yayınları No:76, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Basımevi, 2011, s. 68.
M. Aslıer, Türkiye Cumhuriyeti ile Gelişen Bir Sanat Dalı. 75. Yıla Armağan Türk Plastik Sanatçıları, İstanbul: Bilim Sanat Galerisi, 1998, s.5
S. Şahin, Mustafa Aslıer'in Yüksek Baskı Resimleri Üzerine Bir Analiz, ulakbilge, 2019, Cilt 7, Sayı 32, (63-84), s. 83,
Mustafa Aslıer 1947-1997 Ellinci Sanat Yılı Sergisi (Emlak Sanat Galerisi 06-29 Mart 1997) Kataloğu, Emlak Bank Yayını, s. 39-40.
